تشریفات جشن هاجشن تولد
قدیمی ترین سند جشن تولد در ایران
قدیمی ترین سند جشن تولد در ایران
قدیمی ترین سند درباره ی جشن تولد در ایران به نخستین تاریخ نگار یونانیزبان است که آثارش تا زمان ما باقی مانده است. هرودوت برمی گردد .
بنابر گفته ی او ایرانیان زادروزهای خود را با جشن های باشکوه، قربانی کردن حیوان و دادن غذا برگزار می کردند. با شکوه ترین ضیافت در کاخ سلطنتی در دوره ی هخامنشیان در زادروز پادشاه هخامنشی بود. تنها روزی در سال که پادشاه سر خود را با صابون می شست و به پخش کردن هدایا می پرداخت .
در دوره ی ساسانیان هم احتمالا جشن های زادروز برگزار می شد، اما سندی در این مورد در دست نداریم. در شاهنامه اشارتی به مراسم تبریک گویی در موقع تولد هست، مثلا شادمانی بسیار به هنگام تولد رستم و فرستادن نامه ی شادباش سام به پدر رستم زال و یا شادباش موبد خطاب به فریدون به هنگام تولد منوچهر.(شاهنامه مسکو I، صص ۱۰۸ ابیات ۱۵۲۶ – ۴۰. ص ۲۴۰ و ۴۸۵)
این موارد را می توان بازتابی از انجام این مراسم در دوره ی ساسانیان دانست.
نشانه هایی از این رسم در دوره های نخستین اسلامی دیده می شود. مثلا روز تولد عضدالدوله آل بویه، براساس سال خورشیدی جشن گرفته می شد. مجلس باشکوهی برپا می گردید. نخست، منجم دربار، زمین اَدب میبوسید و به او تبریک می گفت، سپس رجال دولت و عمال و دبیران بزرگ تبریک می گفتند و شاعران هم به خواندن اشعاری که به این مناسبت سروده بودند می پرداختند. ( یاقوت معجم الادباء، ج ششم، ص ۲۵۸؛ فقیهی ۱۳۴۷ ش، ص ۸۴ به بعد، همو، ۸۷۹۱ / ۱۳۵۷، ص ۳۴۷).
عضدالدوله که به احیای فرهنگ ایرانی علاقمند بود، باید الگوی خود را از ساسانیان گرفته باشد.
مدراک عینی از تبریک روز تولد در طول دوره های متوالی تا بعد از نیمه ی قرن نوزدهم وجود دارد. در سال های اخیر، تحت تاثیر تمدن غرب، برگزاری جشن تبریک برای سالگرد تولد بیشتر برای افراد کمتر از بیست سال معمول است.
زردشتیان به طور سنتی روز میلاد زردشت را در ۶ فروردین (نوروز بزرگ خردادروز ) برگزار می کنند و در آن روز به یکدیگر تبریک می گویند.